آداب تشریفات میزبانی-مهمانی ایران باستان
در مورد آداب تشریفات مجالس در ایران باستان ؛ آداب رفتاری ، لباس پوشیدن و سخن گفتن در ایران باستان سخن گفته شد و در این مقاله به آداب تشریفات میزبان و مهمان داری می پردازیم
باز هم دانستن آنها خالی از لطف نیست این ها صرفا جهت تاکید بر اهمیت تشریفات مجالس و نقش آن از گذشته تا کنون است:
مهمترین وظیفه همه مردم در مهمانی ها، رعایت آداب است.
- در میزبانی و مهمانی، اعتدال شرط است. مثلا دعوت ماهی یکبار بهتر از ماهی سه بار است.
خدمات مجالس در تهران
- بهتر است مهمانی بدون عیب باشد تا مکرر.
- میزبان باید هنگام استقبال از مهمانان، مقام و منزلت آنها را رعایت کند.
- موقعی که سفره گسترده می شد و مهمانان می نشستند، میزبان می ایستاد تا مهمانان از او بخواهند که بنشیند.
در گرگان رسم بود که میزبان خود از جمع مهمانان غایب می شد و کسی را به نمایندگی خویش مأمور خدمت به مهمانان می کرد. (این رسم ظاهرا هنوز در برخی از شهرهای ایران مرسوم است.)
- برخی از دیگر رسوم حکایت از آن دارد که در برخی از مناطق و هنگام برخی از پذیراییها، موقع چیدن غذا، گاهی آن را اول در جلوی میزبان قرار می دادند، بعد از مهمان پذیرایی می کردند، و در جاهایی دیگر، برعکس عمل می کردند. (به نظر می رسد که در رسم اول، مقام میزبان بالاتر از مهمان بوده است و در رسم دوم، برعکس.)
تشریفات مجالس در تهران
- مرسوم بود که میزبان زیاد از کمبودها عذرخواهی نمی کرد و مهمان را برای خوردن بیشتر تحت فشار قرار نمی داد.
- مهمان در انتخاب غذا نمی بایست بر اساس سلیقه و میل خود رفتار کند و بایست از همه غذاها می خورد.
- میزبان باید در جریان مهمانی خود را خرسند نشان می داد.
- مهمترین ادب آن بود که بدون دعوت نمی بایست به جایی رفت، و اینکه باید بر سر سفره، در جایی که میزبان تعیین کرده بنشینند.
- مهمان نمی بایست سیر سیر یا گرسنه گرسنه به مهمانی برود.
- قبل از خوردن و بعد از آن، می بایست شکر خدا را بجای آورند.
- هیچ کس نمی بایست قبل از بزرگتر ها دست به غذا ببرد و نمی بایست به مسیری که غذا را می آورند، چشم بدوزد.
- باید آرام و آهسته غذا خورد و ضمن آن، با دیگران گفتگو نمود، اما موقع سخن گفتن سر باید پایین باشد و نمی بایست به دهان دیگران چشم دوخت. (البته در آیین زرتشت، حرف زدن موقع غذا خوردن، گناه بزرگی بود.)
- مهمانان نباید موقع صرف غذا با یکدیگر دعوا، به میزبان توهین کنند، و به خدمه میزبان دستور دهند بگونه ای که دیگران فکر کنند، عضوی از خانواده میزبان است.
- افراط در خوردن، پرحرفی، آواز خواندن زیاد، حرص زدن، خندیدن و گریستن زیاد موقع غذاخوردن، از عادات نکوهیده بود.
- در پایان مهمانی، می بایست از میزبان به طور مجمل تشکر نمود.
