اثرات روانی موسیقی
در سال ۱۹۸۳ آقای wak تئوریی را ارائه داد مبنی بر این که عدم تمرکز حواس بر روی درد میتواند درد را کاهش دهد
و بعدها برای انجام این کار از موسیقی استفاده شد.
هر چند که موسیقی درمانی علم جدیدی است ولی تأثیر موسیقی بر روح و جسم انسان قرنها پیش شناخته شده است.
گسترش روز افزون بیماریهای تمدن که عمدة آنها جنبه سایکولوژیک دارند
سبب ظهور روشهای درمانی نوینی شده است که شاید ساختار آنها بکلی با درمان داروئی متفاوت باشد.
از این روشها میتوان به موسیقی درمانی، یوگا درمانی، نیرو درمانی، هیپنوتیزم و … اشاره کرد،
به طور کلی در علم پزشکی به این روشها طب حاشیه گفته میشود
و پیشینه استفاده از موسیقی درمانی به حدود ۲۵۰۰ سال قبل بر میگردد.
یکی از آلات موسیقی که در این پروسه استفاده میشود آلت چنگ است.
موسیقی چنگ در شنونده ایجاد آرامشی فراگیر میکند که باعث کاهش درد، کاهش فشارخون و … میشود.
بطور کلی موسیقی دارای یک نوع کیفیت آرام بخش و دینامیکی بالا میباشد
که هم در اشخاصی که بیماری سوماتیک دارند در تسکین درد مؤثر است و هم در بیماران روانی در تسریع و بهبود روند درمان مفید است.
ـ موسیقی نه تنها در افراد بزرگسال بلکه در بچه ها و حتی در جنین هم اثرگذار است.
ابتکاری که در این زمینه صورت گرفته است
شامل بررسی عکس العملهای جنین در هنگام شنیدن آوای آهنگین از قبیل صدای آواز خواندن مادر و … میباشد.
با استفاده از تکنیکهای فیلمبرداری جنین در داخل رحم دیده شده است
که در هنگام صحبت کردن یا آواز خواندن مادر یکسری حرکات خاص در جنین اتفاق میافتد که مبین این واقعیت است
که جنین به آن محرک صوتی پاسخ میدهد.
اگرچه این مطالعه به بررسی اثرات موسیقی در درد و اضطراب میپردازد،
اما جا دارد که به اثر موسیقی در بهبودی بسیاری از بیماریهای آناتومیکی
حرکتی از قبیل اختلالات عضلانی اندامها و نارسائیهای مغزی مثل آفازی هم
اشاره کرد.
فرد با شنیدن ریتم موسیقی، سعی میکند حرکات بدن خود را با آن هماهنگ نماید
و این هماهنگی حاصل نمیشود مگر اینکه مراکز عصبی حرکتی مثل هسته های قاعدهای ـ مخچه
و نرونهای حرکتی نخاع با همدیگر تطابق و هماهنگی عملکرد داشته باشند که
خود این امر در درمان بیماران مبتلا به اختلالات حرکتی مفید است.
کلاس موسیقی
این مطالعه بصورت مروری انجام گرفته است که تعداد ۲۳۸ مقاله بدست آمد
و از این میان تعداد ۲۰ مقاله بصورت راندوم انتخاب گردید
که عنوان کلی این مقالات در رابطه با درد و اضطراب و اثر موسیقی در کاهش آنها بود.
در پژوهشی که در کالج پزشکی آمریکا انجام شد بیماران بالغی که تحت بیهوشی و عمل جراحی قرار میگرفتند بررسی شدند.
۴۸ نفر از این افراد در گروه مداخله قرار گرفتند و به مدت ۳۰دقیقه موزیکی را که خودشان انتخاب کرده بودند گوش دادند.
گروه دوم شامل ۴۵ نفر بودند که به موزیک گوش ندادند
و فرآیندهای روتین بخش برای آنها انجام شد.
قبل و بعد از مداخله میزان اضطراب آنها توسط آزمون و نیز بخش فیزیولوژیک
اضطراب از طریق سنجش ضربان قلب و فشارخون و کورتیزول، اپینفرین و
نوراپینفرین سرم اندازهگیری شد.
در گروه تحت موزیک درمانی سطح اضطراب به طور قابل ملاحظهای کمتر از گروه کنترل بود
اضطراب در گروه مداخله بعد از موزیک در مقایسه با قبل از موزیک ۱۶% کاهش
یافته بود ولی از نظر شاخصهای خونی ارتباط معنیداری یافت نشد.
در مطالعه دیگری اثرات موزیک بر اضطراب را در بیمارانی که در انتظار کاتتریزاسیون قلبی بودند مورد بررسی قرار دادند.
که در آن از ۱۰۱ نفر ۶۳ نفر از آنها مرد و ۳۸ نفر زن بودند.
این افراد در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند
و گروه مداخله به مدت۲۰ دقیقه به موزیک گوش دادند:
در گروه مداخله کاهش اضطراب به صورت معنیداری مشاهده شد و در مقایسه با
گروه کنترل نیز با ارتباط معنیداری بین موسیقی و کاهش اضطراب یافت شد.
HR و BP در گروه مداخله کاهش یافته بود (در صورتی که در گروه کنترل هر دوی آنها افزایش داشتند)
آموزشگاه موسیقی تهران
مطالعات دیگری نیز در زمینه کاهش اضطراب ناشی از موسیقی در بیماریها و شرایط مختلف انجام شده است
که باز همگی تأییدکننده تأثیر بسزای موسیقی بر کاهش اضطراب هستند.
در یک مطالعه که در آمریکا انجام شد اثرات موزیک برکاهش اضطراب در۲۰ بیمار که منتظر انجام بیوپسی پستان بودند بررسی گردید.
این افراد به صورت یک در میان در گروه مداخله یا کنترل قرار گرفتند
و هر فرد در گروه مداخله در اتاق انتظار اتاق عمل َ۲۰ دقیقه موزیک گوش داد.
و گروه کنترل نیز به صورت روتین به اتاق عمل فرستاده شدند.
در نتیجه این مداخله RR و HR و فشارخون بعد از مداخله در گروه مداخله کاهش عمدهای نسبت به گروه کنترل داشتند.
شبیه چنین مطالعهای نیز در مردانی که منتظر رزکشن اورترال پروستات بودند انجام شد که نتایج جالبی در پی داشت.
موزیک
درمانی همچنین بر کاهش اضطراب و درد ناشی از زایمان در زنان بسیار مؤثر
بوده است و در تحقیقات انجام شده این مسأله به اثبات رسیده است.
تأثیر موزیک درمانی بر افرادی که ناتوانی یادگیری دارند نیز جالب بوده است.
در پژوهشی که در دانشکده پرستاری دانشگاههای انگلیس انجام شد
موزیک درمانی در بیمارانی که ناتوانی یادگیری داشتند باعث کاهش رفتارهای آسیب به خود و نیز پرخاشگری شد
و همچنین باعث افزایش ارتباط اجتماعی آنها و نیز بهبود نسبی در وضعیت سایکولوژیک آنان گردید.
در بررسی تحقیقات انجام شده، موزیک درمانی بر مشکلات رفتاری نیز تأثیر داشته است.
در مطالعه دیگری نیز که در اوهایوی آمریکا انجام شد محققان دریافتند
که موسیقی میتواند در کودکان ناآرام باعث بهترشدن رفتار اجتماعی، پاسخهای احساسی و تواناییهای گفتاری شود.
نویسندگان: دکتر ابراهیم قادری، فرزاد عابدی، امیرمولانائی، ئسرین سیدالشهدائی
