تاریخچه تنبور
تاریخچه تنبور
تنبور یکی از قدیمی‌ترین سازهای ایران است که جنبه‌ی عرفانی و مقامی دارد .
بزرگتر از سه‌تار و در قدیم به دوتار معروف بوده و در مناطق لک نشین به آن تمیره می‌گویند.
این ساز از ۱۳ الی ۱۴ پرده تشکیل و ۲ الی ۳ سیم دارد.
جنس کاسه و صفحه‌ی آن از چوب توت و دسته‌اش از چوب گردو می‌باشد.
تنبور در مناطق یارسان‌نشین دارای تقدسی خاص است
چنانچه نوازندگان قبل از شروع و در خاتمه دستانش را می‌بوسند.
اوج شکوه و عظمت تنبور در قرن پنجم هجری یعنی حضور در سپاه معروف
و متشکل از نهصده شاه‌خوشین بوده و از آن زمان تاکنون در جای‌جای ایران، تنبوررا ساز شاه‌خوشینی نیز نامیده‌اند.
از یافته‌های باستان‌شناسان میتوان ادعا کرد که این ساز قدمتی ۶۰۰۰ ساله دارد
و از اسناد مهم تاریخی مجسمه‌ای است در حوالی مقبره دانیال نبی(ع) واقع در شوش.
شاید نتوان دقیقآ زمان اختراع این ساز را معین نمود،
اما میتوان گفت ساخت تنبوراز قرن‌ها پیش از ظهور اسلام رواج داشته است
آموزش تنبور
تنبورکهن‌ترین ساز زهی زخمه‌ای است،
به این معنا که اولین سازی می‌باشد که دسته‌ای بلند به همراه کاسه و وتر داشته است.
در کتب و رسالات زیادی در این مورد سخن گفته‌اند.
کتاب دیکشنری گراو که در زمینه ساز شناسی می‌باشد،
قدمت این ساز را پنج الی شش هزار سال دانسته
و مجسمه‌های سنگی در موزه‌ها و آثار باستانی به جای مانده در شوش و تپه‌های بنی یونس در حوالی شهر موصل
قدمت این ساز را ۱۵۰۰ الی ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد نشان می‌دهد.
در کارنامه اردشیر بابکان یکی از متون‌های پهلوی آمده که روزی اردشیر در ستورگاه نشسته بود
و تنبور می‌زد و می‌سرود.
در روایت‌های افسانه‌ای آمده که رستم در خوان چهارم تنبور می‌نواخته
و مقام ته رز را به وی و مقام باریه را به باربد موسیقیدان دربار ساسانیان نسبت می‌دهند.
فارابی که در موسیقی الکبیر به طور گسترده در مورد تنبورو انواع آن و فواصل و کوک‌های آن توضیحات مفصل داده‌اند.
ابن سینا، عبدالقادر مراغی و صفی الدین ارموی نیز از این جمله‌اند.
در آثار شاعران بزرگ فارسی زبان از جمله شیخ جنید بغدادی، فردوسی، مولوی،
منوچهری دامغانی، نظامی گنجوی، موسوی، حافظ، وحید قزوینی، بیدل دهلوی و وفا
کرمانشاهی به کرات از تنبور سخن به میان آمده است.
آموزشگاه موسیقی
در فرهنگ موسیقی ریمان واژه تنبور آمده است :
تنبورسازی است منسوب به ایرانیان و اعراب و از خانواده عود .
ریمان عقیده دارد که این ساز در هندوستان ” تمبوری ” نامیده میشود که بیشک همان تنبور ایرانی است .
در ایتالیا آنرا ” تمبورو ” و در قفقاز ” تمپور ” گویند .
ارمنیها مانند ایرانیها آنرا تنبور مینامند .
در فرهنک کامل آلات موسیقی زاکس آمده است :
تنبورفارسی و کردی و عبری به شکل تخم مرغ است و دسته بلند دارد
و در حقیقت ساختمان تنبور نخستین گامی است که بشر در طریق رشد و تحولاین قبیل سازها برداشته است .
به طور کلی میتوان چگونگی تغییرات شکل ظاهری تنبور را از زمان آشوریها تا عصر حاضر مشاهده کرد .
امروزه تنبوربه یک قشر وسیع از جامعه بشری تعلق دارد .
ریشه لغوی آن ” پاندورا ” بوده است .
