سفره عقد یکی از سفره‌های سنتی ایرانی است که در مراسم عقد یا عروسی پهن میشود
و عروس و داماد بر سر آن می‌نشینند و به خطبه عقد گوش فرا می‌دهند.
سفره عقد در اکثر شهرهای ایران رواج دارد
و در آن شش ظرف که هرکدام محتوی چیزی است که بیانگر آرزویی برای عروس داماد است، قرار دارد
این ظروف معمولاً شامل : گردو، بادام، فندق، نان و نبات و تخم مرغ می‌باشند.
در میان اینها ظرف هایی از شیرینی و نان پنیر وسبزی،
جام هایی از عسل و ماست که کنایه‌ای از شیرینی و ترشی در کنار هم در زندگی مشترک می‌باشند قرار دارد .
تخم مرغ نمادی است برای باروری و زایش اولاد توسط عروس
ونان نمادی برای برکت ورزق ورورزی است.نبات برای شیرین کامی و…
سفره عقد به گواهی تاریخ یکی از رسوم و گزینش های پیشینیان بی حکمت و بی دلیل نبود .
در واقع گستردن بساط عقد پیش از عروس و داماد نوعی کارت تبریک گویا با آرزوی سعادت برای زوج جوان بود .
با این هدف و به این مضمون هر ترکیب و ماده ای که در این سفره به کار می رفت ، معنایی ویژه و زیبا در خود داشت .
شاید امروز بیشتر عروس و داماد ها و اطرافیان آنها ندانند که معنای ترکیبات سفره عقد چیست
و در اساس به چه منظور ی گسترده می شود .
یعنی از یک رسم پر معنای دیرین فقط صورت ظاهری آن حفظ شده و به جا مانده است .
اجزای سفره عقد
قرآن
مجید کتاب خدا به نشانه ی مورد تایید قرار داشتن وصلت از سوی خداوند و طلب
یمن و برکات الهی جلو آینه و بالای جانماز قرار می گیرد.
آینه :
هچنان که در خرید عروسی آینه در سرلوحه و پس از قرآن مجید قرار دارد ،
در سفره عقد نیز در صدر سفره و رو به عروس و داماد قرار می گیرد
تا با نگریستن در آن دلهایشان نسبت به هم مانند آینه صاف و زلال باشد و سعادتمند شوند .
یک جفت شمعدان :
شمعدانها در دو سوی آینه جای دارند
و شمع های فروزان درون آنها هنگام جاری شدن صیغه عقد ،نشانه آرزوی روشنایی وگرمی در پیوند عروس و داماد است .
جنس شمعدان با قاب آینه یکی و معمولاً نقره برنز یا بلورین می باشد.
جانماز :
پیشاپیش آینه گسترده می شود
و روی آن مهر و تسبیح زیبایی قرار می دهند تا گواهی بر پای بندی زوج نسبت یه اصول دین اسلام باشد
و تبرک آن شامل حال عروس و داماد شود .
این سجاده و زیر مهری کوچک روی آن یا از جنس ترمه قدیمی به جا مانده در خانواده با آستر ساتن خوش رنگی مانند زرشکی و غیره می باشد
یا آن را مخصوص عروس از مخمل سفید می دوزند و رویش را با نخ براق نقره ای سوزن دوزی می کنند .
مهر این جا نماز به شکل قلب یا گل یا اشکال زیبا واستثنایی دیگر انتخاب می شود.
کاسه نبات :
در یک سوی بالای سفره عقد توده ای از نبات را به شکل زیبای قالبی خاص
که گاه در چندین طبقه تهیه شده است ، قرار می دهند .
نبات نماد آروزی شیرینی پیوند عروس داماد است که معمولاً آن را از نبات اعلای زعفرانی تدارک می بینند.
نقل و سکه :
نقل به نشانه ی شیرین کامی و سکه برای افزایش روزی عروس و داماد سر سفره ی عقد گذاشته می شود .
امروز مخلوطی از نقل سه مروارید و پولک را در بسته بندی های کوچک یا اشکال ابتکاری دیگر قرار می دهند
و این تورها را با شکوفه و روبان تزیین می کنند.
سکه های ویژه سفره عقد ،طلایی رنگ است که روی آن مبارک باد یا نام مبارک حضرت مهدی (عج) ضرب می شود .
تخم مرغ :
از دیر باز تا کنون تخم مرغ نماد تولد وتداوم نسل است
از این رو پیداست که نهادن آن بر سفره ی عقد به نیت ادامه نسل زن و مرد و باروری ازدواج آن دو می باشد.
معمولاً برای تبرک تعداد تخم مرغ ها را پنج دوازده یا چهارده به نیت پنج تن دوازده امام (ع)و چهارده معصوم(ع)انتخاب می کنند.
فندق گردو و بادام :
این خوراکی های مقوی و پر مایه الهی رانیز
به نشان گسترده بودن سفره خوراک عروس و داماد و توانمندی آنها سر سفره عقد می گذارند.
نان و پنیر نان :
را به نشانه ی برکت خداوند و پنیر را با نیت وسعت روزی و سپید بختی بر سر سفره عقد می نشانند .
امروز نان و پنیر را به صورت لقمه های کوجک در می آورند و با نایلون محافظ غذامی پوشانند.
سبزی :
را به نشانه ی سلامتی سر سبزی و خرمی در سفره عقد می گذارند.
سبزی عقد، سبزی خوردن است که از تره ریحان شاهی نعناع تربچه پیازچه تشکیل می شود.
گل :
به نشانه شادابی و طراوات و به عنوان نمادی از زیبایی این پیوند سبدی از گل بر سفره عقد می نشانند.
همچنین برای آراستن اجزای دیگرسفره عقد نیز از شاخه های گل و گلبرگ های رنگین استفاده می کنند .
گل سرخ یا رز نماد شناخته شده عشق در سراسر جهان است .
شیرینی :
آشکار است که شیرینی به نشانه به ارمغان آوردن شهد خوشبختی بر سر سفره عقد می نشیند.
معمولاً هر دو نوع شیرینی خشک و تر را به این منظور به کار می برند شیرینی سفره عقد باید خوش ریخت کوچک وتازه باشد.
میوه:
نهادن میوه های رنگین بر سر سفره عقد
به منزله برخورداری عروس و داماد از مواهب رنگارنگ الهی ونعمت های طبیعی زندگی است.
عسل :
مراسم عسل در دهان همدیگر گذاشتن پس از جاری شدن صیغه عقد
به منظور آن که عروس داماد در آینده مایه ی شیرین کامی و دلارامی هم باشند.
جا حلقه ای:
حلقه ی ازدواج زوج معمول امشابه هم است و در جعبه مخصوصی از طلا فروشی خرداری میگردد .
این حلقه را بر جایگاه خاص و زیبایی پیش پای عروس و داماد می گذارند.
تا پس از جاری شدن صیغه عقد آن را در انگشت هم جای دهند.
خونچه نان و اسپند به مفهوم سفره کوچک است
و در اصطلاح به طبق هایی چوبی گفته می شد که در آن وسایل عقد را قرار می دادند.
نان:
در گذشته نان سر سفره عقد سنگک بود اما امروزه هر نوع نانی رامی توان به این منظور مورد استفاده قرار داد.
اسپند علاوه بر دود کردن اسپند در آغاز هر یک از مراسم و جشن های مربوط به ازدواج از جمله عقد
به نیت دور داشتن چشم بد از وصلت جدید و از جان عروس و داماد.
کله قند:
ساییدن یک جفت کله قند هم شکل و هم اندازه روی پارچه ای بر سر عروس و داماد
به نیت فروباریدن شادی و شییرنی بر سر آنها طی زندگی مشترک صورت می گیرد.
تور قند:
حریر تور با پارچه نازک سپید رنگی را به شکل مربع یا مستطیل تهیه می کنند
تا کله قند ها روی آن بر سر عروس و داماد ساییده شود .
